Giới thiệu về Làng nghề truyền thống làm nón lá:
Thôn 4 xã Thọ Lộc - báo cáo tóm tắt quá trình hình thành và phát triển nghề làm nón lá truyền thống trên địa bàn như sau:
- Tóm tắt lịch sử hình thành
Nghề nón lá được du nhập vào địa phương từ những năm 1947 – 1948. Thực dân pháp mở rộng chiếm đóng vùng Bắc bộ, nhiều gia đình ở khu III đã di cư vào Thanh Hóa trong đó có một số gia đình đến sinh sống ở Thọ Lộc và họ mang theo những nghề thủ công như nghề mộc, nón lá, dệt vải. Riêng nghề nón lá đã được nhân dân trong xã tiếp nhận và phát triển cho đến bây giờ.
Nghề nón lá lúc đầu chỉ có vài hộ làm để cung cấp cho nhu cầu bà con trong làng xóm. Đến sau năm 1954 đã được phát triển rộng khắp cả 4 làng trong xã. Nguyên liệu của nón lá chủ yếu lấy từ địa phương. Sau này (những năm 60 của thế kỷ trước) do sự phát triển nhanh chóng của nghề nón lá, do đó nguyên liệu chủ yếu của nón lá được chuyển từ Nghệ An ra. Từ sau năm 1975 sợi múc không còn được dùng khâu nón nữa và được thay bằng sợi nhựa tổng hợp đều và đẹp hơn, kèm theo đó là sự trang trí hoa cảnh làm cho chiếc nón càng thêm duyên dáng.
Hình ảnh nón lá
Nghề làm nón lá đã tạo ra một không khí lao động thủ công trong thôn xóm. Tranh thủ lúc nông nhàn các hộ gia đình đều may nón lá, từ người trẻ tuổi đến các cụ già đều làm được.
Hình ảnh là lá nón, may nón lá
Sản phẩm nón lá đã mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các gia đình trong xã. Hiện nay mỗi chiếc nón hoàn chỉnh được bán ra thị trường từ 20.000 đ – 50.000 đồng hoặc hơn nữa tùy theo yêu cầu của khách.
Ngày nay do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ sản xuất nhiều nghề thủ công ngày càng mai một và không còn tồn tại nữa, nhưng nghề nón lá ở Thọ Lộc vẫn giữ vững. Hiện nay thôn 4 có 70 hộ đang sản xuất nón lá. Trung bình mỗi ngày thôn 4 xã Thọ Lộc cung cấp cho thị trường trên 210 chiếc nón lá các loại, trung bình 30.000 đồng/chiếc nón lá.
Những người con của quê hương ra đi học tập, làm ăn sinh sống ở nước ngoài hàng năm có về thăm quê cũng không quên mang theo vài chiếc nón để làm quà nơi đất khách quê người.
Xác định nghề truyền thống luôn có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương, vì vậy UBND xã chỉ đạo tiếp tục mở rộng và phát triển nghề, trong đó trọng tâm phát triển nghề làm nón lá thành sản phẩm OCOP. Bên cạnh việc xem xét định hướng lại việc phát triển làng nghề cho phù hợp với xu thế mới; có cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích phát triển ngành nghề, xã cũng sẽ tập trung tuyên truyền động viên nhân dân tiếp tục đầu tư vào duy trì và phát triển nghề làm nón truyền thống. Bước đầu Hội Nông dân xã hình thành tổ hợp tác sản xuất nón lá, Hội Nông dân xã xây dựng kế hoạch phối hợp với các đoàn thể tổ chức lớp đào tạo nghề nhằm nâng cao tay nghề cho người lao động, chuyển giao kỹ thuật sản xuất nón lá, nhằm nâng cao hơn năng suất, chất lượng, đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm cho phù hợp với yêu cầu của thị trường; đồng thời tăng cường quảng bá sản phẩm dưới nhiều hình thức để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nón lá ra mọi miền đất nước.
- Quá trình phát triển.
- Giai đoạn từ năm 1948-2000: Giai đoạn này chủ yếu các hộ dân làm nón lá để phục vụ nhu cầu của gia đình, người thân, bạn bè chưa trở thành hàng hóa.
- Giai đoạn từ năm 2001 - 2009: Giai đoạn này các hộ dân làm nón đã bán tiêu thụ trong huyện, trong tỉnh là chủ yếu, thu nhập 1 - 1,5 triệu đồng/tháng.
- Giai đoạn từ 2010 – đến nay. Giai đoạn này, số hộ tham gia làm nón lá thường xuyên đã tăng lên 70 hộ thôn 4, tạo việc làm thu nhập ổn định từ 2 – 2,3 triệu đồng/tháng
Riêng đối với Tổ hợp tác (10 hộ), trung bình hằng năm đã cung cấp cho thị trường khoảng 60 nghìn chiếc nón/ năm; doanh thu khoảng 1,8 – 2 tỷ đồng.
- Chấp hành các quy định của pháp luật.
Trong những năm qua cùng với sự đồng lòng, đoàn kết, nổ lực, phấn đấu của nhân dân thôn 4 và sự quan tâm trong công tác lãnh chỉ đạo của cấp ủy Đảng, Chính quyền địa phương. Bà con nhân dân thôn 4 tích cực sản xuất, thi đua phát triển kinh tế góp phần xây dựng xã Thọ Lộc ngày càng thay da đổi thịt. Trong những năm qua các thôn trên luôn luôn giữ vững danh hiệu là thôn văn hóa. Đó là điều kiện và là động lực để bà con nhân dân Thôn 4 nói riêng và xã Thọ Lộc nói chung phát triển kinh tế. Lấy thế mạnh khai thác và phát huy nghề truyền thống như một chiến lược phát triển bền vững gắn với cộng đồng dân cư. Đồng thời giữ gìn những nét đặc trưng riêng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Nhìn chung, các hộ gia đình làm nón lá trên địa bàn thôn 4 xã Thọ Lộc luôn luôn chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Pháp luật của Nhà nước, các quy định của Pháp luật có liên quan như: chấp hành tốt các văn bản chỉ đạo của thôn, xã và cơ quan cấp trên nhằm nâng cao nhận thức trách nhiệm cộng đồng trong việc phát triên kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, đặc biệt là đối với cơ sở sản xuất và người dân làng nghề.
Xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước; xây dựng đời sống văn hoá khu dân cư: Các hộ gia đình làm nón lá nói riêng và nhân dân trên địa bàn Thôn 4 xã Thọ Lộc nói chung luôn chấp hành và thực hiện tốt hương ước, quy ước của thôn, phát triển kinh tế nâng cao thu nhập cho gia đình và xã hội từ đó góp phần nâng cao đời sống văn hóa, kinh tế cho người dân địa phương.
Thực hiện các nghĩa vụ đối với địa phương, nhà nước: Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với địa phương và nhà nước.
Để bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa mang đạm bản sắc dân tộc vùng miền, ngoài sự phấn đấu vươn lên của mỗi người dân thì rất cần có sự chung tay góp sức, sự hỗ trợ của các cấp chính quyền và các tổ chức trong và ngoài nước. Người dân thôn 4 xã Thọ Lộc rất mong sẽ có những định hướng, chính sách phù hợp, đầu tư tập trung để phát triển nghề làm nón lá và tuyên truyền, hướng dẫn cho các hộ dân thành lập Hợp tác xã để cũng nhau liên kết phát triển ổn định và mở rộng thị trường tiêu thụ trong thời gian tới.
Trên đây là báo cáo tóm tắt quá trình hình thành và phát triển của nghề truyền thống làm nón lá của các hộ dân của thôn 4 xã Thọ Lộc huyện Thọ Xuân. Rất mong nhận được sự quan tâm của các cơ quan chức năng quan tâm, xem xét công nhận nghề truyền thống làm nón lá.
